Waygo

EMC là gì?

Ta biết rằng, gỗ là vật liệu có tính hút ẩm. Nếu độ ẩm gỗ (MC) là cao trong mối tương quan với độ ẩm môi trường (RH) thì gỗ sẽ thoát ẩm ra môi trường; ngược lại nếu độ ẩm gỗ thấp so với độ ẩm môi trường thì gỗ sẽ hút ẩm từ môi trường. Điều này là đúng đối với cả gỗ nguyên liệu cũng như gỗ đã gia công. Như vậy, cho trước một mức độ ẩm môi trường, ta thấy sẽ có một mức độ ẩm gỗ mà ở đó gỗ cân bằng ẩm: gỗ ngừng quá trình thoát ẩm & hút ẩm, và có một độ ẩm cân bằng.

Điểm Cân bằng Độ ẩm (Tiếng Anh: Equilibrium Moisture Content – EMC) là mức độ ẩm gỗ mà tại đó gỗ cân bằng độ ẩm với môi trường và vì thế gỗ sẽ không giảm ẩm thêm cũng như không hút ẩm (hồi ẩm) từ môi trường. Điểm Cân bằng Độ ẩm là biểu thị của mức độ ẩm gỗ (MC, tính bằng %) mà tại đó gỗ cân bằng ẩm với môi trường.

Như vậy, giá trị EMC mô tả sự cân bằng giữa gỗ và môi trường. Điều quan trọng cần nắm là điều này không có nghĩa là tại độ ẩm gỗ EMC thì độ ẩm gỗ (MC) bằng với độ ẩm môi trường (RH). Thực tế, khi gỗ cân bằng ẩm, độ ẩm gỗ thường thấp hơn độ ẩm môi trường (Xem thêm bảng giá trị bên dưới). 

Cho trước một độ ẩm môi trường (RH), nếu độ ẩm gỗ MC (kể cả gỗ thành phẩm) là quá khô so với EMC thì gỗ vẫn sẽ hút ẩm. Quá trình hút ẩm sẽ làm gỗ trương nở và ảnh hưởng đến kích thước của gỗ. Bù lại, nếu độ ẩm gỗ (MC) là cao so với EMC, gỗ sẽ nhả ẩm ra môi trường, và kích thước của nó sẽ co ngót lại. 

Giả sử các biến động này xảy ra đối với ván sàn đã lắp đặt, nhiều vấn đề về thay đổi kích thước sẽ xảy ra như co ngót làm các viền gỗ bị hở, hoặc nở ra làm gỗ cong, vênh, nứt v.v… Điều này rất hay xảy ra với ván sàn tự nhiên ở Việt Nam. Để ứng phó với thực tế này, thông thường các nhà cung ứng ván sàn tự nhiên ở Việt Nam thường tiến hành bảo trì sau 3 tháng lắp đặt. Quá trình bảo trì bao gồm việc tháo ra và lắp đặt lại, sửa chữa các đường hở, cong, vênh v.v… Sau 3 tháng sử dụng ở môi trường cụ thể, gỗ đã ngừng quá trình hút ẩm, nhả ẩm và độ ẩm MC của nó đã ổn định tại điểm cân bằng độ ẩm EMC.

 Cần lưu ý tính chất “động” của EMC. Chữ Equilibrium trong chữ EMC có nghĩa là cân bằng động, cân bằng tạm thời. 

Tính chất động này cũng là lý do giải thích cho việc gỗ thành phẩm được vận chuyển đi xa qua thời gian dài sẽ rất dễ xảy ra co ngót, nứt, cong, vênh, v.v… vì độ ẩm môi trường ở từng địa điểm trong chuyến đi là khác nhau, gỗ sẽ hút ẩm hoặc nhả ẩm tương ứng để đạt EMC tại môi trường đó.

EMC trong sấy gỗ

Trong quá trình sấy gỗ từ gỗ còn tươi đến khi đạt độ ẩm MC mong muốn (khoảng trên dưới 10%), người ta giảm dần độ ẩm tương đối RH của môi trường (biểu thị bằng cặp giá trị nhiệt bầu ướt/bầu khô, có thể quy đổi ra EMC) trong toàn bộ quá trình sấy. Theo đó, gỗ sẽ tự động thoát ẩm để độ ẩm gỗ MC đạt đến mức cân bằng EMC trong từng giai đoạn của quá trình sấy.

Nói cách khác, khi giảm độ ẩm môi trường hầm sấy, thì giá trị EMC sẽ giảm đi, gỗ sẽ tự động thoát ẩm đến khi đạt đến giá trị EMC, lúc đó gỗ sẽ ngừng thoát ẩm. Để tiếp tục quá trình thoát ẩm của gỗ, người ta tiếp tục hạ độ ẩm môi trường xuống; lúc này, giá trị EMC lại tiếp tục giảm đi, gỗ sẽ tiếp tục thoát ẩm để đạt được giá trị EMC mới. Quá trình sấy gỗ cứ thế tiếp tục đến khi độ ẩm gỗ MC đạt đến giá trị mong muốn của người vận hành sấy.

Dưới đây là bảng độ ẩm cân bằng EMC (%) đối với một số loài gỗ thông dụng tại các độ ẩm môi trường RH (%) khác nhau.

Để hiểu thêm về nhiệt độ bầu ướt, bầu khô và ΔT và mối tương quan của chúng đối với độ ẩm gỗ (MC), xin xem thêm các bài khác của Waygo trên website này.

Bản quyền nội dung thuộc về Công ty Cổ phần Waygo. Mọi hình thức sao chép, công bố lại phải dẫn nguồn Công ty Cổ phần Waygo.